O monumento máis grande de Sicilia

20 de abril de 2014

As erupcións do Etna son frecuentes: a última ocorreu a principios deste mesmo ano. Non se considera un volcán demasiado perigoso, e a proba é que miles de persoas viven tranquilamente nas súas ladeiras. Sen embargo, en 1669 unha erupción sepultou varios pobos e chegou ata Catania, que tamén quedou en gran parte destruída a pesar do esforzo dos seus habitantes por construír muros que detivesen a lava ardente.

Este enorme volcán foi a nosa última visita en Sicilia. Subir aos cráteres da cima, a 3329 m de altitude, é un pouco complicado nesta época do ano debido a presenza de neve, así que decidimos facer unha excursión máis sinxela. En pouco máis dunha hora camiñando chegamos ao Valle del Bove, unha grandísima depresión no flanco do volcán creada por un enorme deslizamento de terras hai miles de anos.

Desde aquí son moi boas as vistas do fumeante cráter da cima, que parece case ao alcance da man e no que se intúen depósitos sulfurosos.

Baixo a sombra do Etna

18 e 19 de abril de 2014

A cidade de Catania non ten, desde o noso punto de vista, ningún atractivo turístico aparte do seu emprazamento aos pés do Etna, que xurde ameazadoramente no horizonte en practicamente calquera lugar da costa este de Sicilia.

A zona costeira inmediatamente ao norte de Catania recibe o nome de Ribeira dos Cíclopes, pois, segundo a Odisea, os farallóns que emerxen da auga foron lanzados ao mar polo cíclope Polifemo para tratar de evitar que Ulises fuxira. En realidade son columnas de basalto solidificado no fondo do mar a partir do magma que saía dunha fisura submarina.

Castelo normando construído sobre o basalto

Siracusa foi a cidade grega máis importante de Sicilia e a segunda máis antiga, fundada en 734 a.C, tan só un par de anos despois de Naxos. Nela naceu e morreu Arquímedes, cuxos enxeñosos inventos tiveron un papel protagonista na defensa da cidade durante o longo asedio ao que a someteron os romanos no 212 a.C.

O monumento máis destacado de Siracusa e un grande teatro grego moi ben conservado. Lamentablemente, o día da nosa visita estaba totalmente recuberto con gradas de madeira e un escenario moderno en espera dunha actuación. Preto do teatro están as antigas canteiras de onde os gregos extraían a pedra e que tamén servían para encerrar aos prisioneiros que usaban como man de obra.

Unha vez conquistada a cidade, os romanos levaron a cabo grandes obras públicas, entre elas un anfiteatro do século III utilizado para loitas de gladiadores e carreiras de cabalos.

Siracusa conta con outros atractivos independentemente do seu pasado clásico. Fermosas prazas, calexas medievais e unha catedral barroca construída sobre un templo grego do que poden verse aínda as columnas incrustadas nun lateral da catedral.

Akrai foi unha colonia fundada por Siracusa no interior da illa para defender as rutas comerciais terrestres. Consérvanse moi ben o pequeno teatro da cidade, do século III a. C, e un baixorelevo dun banquete do século I a. C que mostra xa unha mistura de modelos gregos e romanos.

As canteiras gregas de Akrai foron posteriormente reconvertidas en cámaras funerarias cristianas do período bizantino.

O 11 de xaneiro de 1693 un devastador terremoto deixou en ruínas a maioría das cidades do sureste de Sicilia e matou a unhas 60000 persoas. Houbo que reedificar moitas cidades e os urbanistas aproveitaron para levar a cabo un intenso plan de reconstrución en estilo barroco. Noto é o produto desta reconstrución, unha cidade agradable e homoxénea, con edificios elegantes en pedra amarela e prazas franqueadas por ostentosos palacios e enormes igrexas.

A fragua de Vulcano

17 de abril de 2014

As illas Eolias forman un arquipélago de orixe volcánico situado na costa norte de Sicilia. Queríamos visitar a máis afastada destas illas, Stromboli, para ver o seu volcán en constante actividade explosiva. Pero o mar estaba revolto e canceláronse as conexións por barco con esa illa, polo que tivemos que adaptar o noso plan e conformarnos con visitar Vulcano, pertencente ao mesmo arquipélago pero moito máis preto da costa.

Os romanos puxéronlle este nome pois crían que a illa era a cheminea do obradoiro onde traballaba o deus Vulcano.  A última erupción ocorreu en 1890, e agora pódese subir facilmente ata o borde do cráter e desfrutar desde alí dunha marabillosa panorámica do resto do arquipélago. As numerosas fumarolas, que emiten continuamente gases sulfurosos a altas temperaturas, e as manchas de xofre que tinxen a terra de amarelo son a proba que o volcán segue aínda activo.

Pola tarde regresamos á Sicilia "continental" e dirixímonos a Taormina, cidade famosa polas vistas do monte Etna cuberto de neve desde as ruínas do seu teatro.

Ao fondo, o Etna cuberto de neve e nubes

Turcos, gregos e normandos

16 de abril de 2014

Os acantilados da Scala dei Turchi son dunha beleza tan abstracta e singular que case parecen irreais. No fondo non son máis que o produto da erosión mariña sobre as margas que forman a parede do acantilado. As margas, compostas por arxila e calcita, son neste lugar dun branco resplandecente, case cegador, qué é o que as fai tan suxestivas.

A erosión fixo que adquirisen a forma dunha grande escalinata natural, de aspecto suave e ondulado. Precisamente o seu nome significa Escaleira dos Turcos, pois no pasado os piratas sarracenos fondeaban neste lugar para facer as súas incursións pola illa.

Moi preto da Scala dei Turchi está unha das principais atraccións turísticas de Sicilia: o Val dos Templos de Agrigento. A antiga Akragas, fundada no ano 581 a.C, foi unha das principais cidades do Mediterráneo e tiña fama de ser un lugar de diversión. O poeta grego Píndaro escribiu dela que "os seus cidadáns divertíanse coma se non houbera mañá". Tiña unha amplia zona sagrada con vistas ao mar onde se construíron sete monumentais templos dóricos durante os séculos VI e V a.C.

O coñecido como templo de Hera foi destruído parcialmente por un terremoto na Idade Media, aínda que conserva moitas das súas columnas orixinais.

O templo da Concordia é un dos templos gregos mellor conservados do mundo. As razóns de que chegara prácticamente intacto ata os nosos días son dúas: foi convertido en basílica cristiana e reforzada a súa estructura no século VI e, sobre todo, a rocha sobre a que se asenta ten debaixo unha capa de arxila que actúa como absorbente das sacudidas, protexéndoo así dos terremotos.

O resto dos templos consérvanse en moito peor estado. Entre os ruínas do templo de Zeus Olímpico apareceu un colosal atlante que tiña como misión soportar o peso do edificio. O que se ve agora é unha reproducción, pois o orixinal consérvase no museo de Agrigento.

Unha estrada que cruza o montañoso interior de Sicilia levounos da costa sur á norte da illa, e tamén dos gregos aos normandos nun salto temporal de máis de 1500 anos. 

O impoñente castelo de Caccamo foi un baluarte normando construido no século XII sobre un espolón rochoso.

A última visita da xornada tivo tamén un forte sabor medieval. Cefalú é unha pequena e antiga cidade de estreitas rúas empedradas con casas pintadas de cores suaves, apiñadas sobre o porto e a praia. Tamén conta cunha catedral que é outra das xoias da arquitectura normanda.

Historia de dúas cidades

15 de abril de 2014

Iniciamos a nosa ruta polo occidente de Sicilia en Castellammare del Golfo, unha tranquila vila mariñeira cercana a Palermo. Na antigüedade foi un porto fundado polos élimos, pobo que habitou no oeste de Sicilia e que se proclamaba a si mesmo descendente dos troianos. Unha das principais cidades élimas foi Segesta, situada cara o interior e rodeada dunha paisaxe agreste e montañosa. Os élimos adoptaron moitos aspectos da cultura grega, como pode verse nos asombrosamente ben conservados teatro e templo dórico da cidade.

O templo é de finais do século V a.C e nunca foi acabado, debido probablemente a situación de constante conflito que Segesta mantiña coa colonia grega de Selinunte. As súas columnas quedaron sen estriar, nunca se lle puxo teito nin tivo unha cella interior.

O noso camiño continuou pola costa oeste da illa, unha zona de salinas explotadas durante séculos. O sal de Trapani e hoxe moi apreciado polos gourmets, e as montañas de sal e os pequenos muíños de vento conforman unha paisaxe chamativa.

Rematamos o día no xacemento de Selinunte, a eterna enemiga dos élimos de Segesta. Selinunte foi unha colonia grega fundada no século VII a.C e nela levouse a cabo un ambicioso programa de construcción de templos. No ano 250 a.C, cos romanos a punto de tomar a cidade, foi abandonada polos seus habitantes, que antes de marchar destruíron todo o que puideron. Un terremoto na Idade Media acabou co pouco que quedaba en pé, e da maioría dos templos hoxe só queda un impresionante montón de escombros rodeados de flores silvestres.

O templo de Hera foi reconstruido no século XX usando o material orixinal. É o único de todos os templos que vimos en Sicilia no que se pode acceder ao seu interior e disfrutar deste xeito da súa monumentalidade.